Pomarańczowe, żółte lub krwistoczerwone, ociekające lepkim od słodyczy sokiem i uzależniające zapachem. Niezastąpiony i kultowy punkt włoskiego śniadania, spożywane w postaci świeżo wyciskanego soku (spremuta d’arancia). Pomarańcze to jedne z flagowych owoców Włoch, gdzie – zwłaszcza na południu – panują warunki klimatyczne idealne do uprawy tych cytrusów.
Największą potęgą zaopatrującą większą część włoskiego rynku w pomarańcze jest Sycylia (dwie trzecie krajowej produkcji). To właśnie tutaj rosną najbardziej cenione odmiany: tarocco, moro oraz sanguinello. Doskonałe owoce pochodzą również z Kalabrii, Sardynii, Apulii oraz regionu Basilicata.
Czerwone pomarańcze z Sycylii: tarocco, moro, sanguinello
Czerwone pomarańcze z Sycylii (arance rosse di Sicilia) to określenie kilku odmian o chronionym oznaczeniu geograficznym (IGP, indicazione geografica protetta). Uprawia się je na wschodzie wyspy, w okolicach Katanii, Syrakuz i Enny. Ich skórka jest intensywnie pomarańczowa z dodatkiem pigmentu czerwonego na części powierzchni, natomiast miąższ, w zależności od odmiany i czasu zbioru owoców, może mieć nawet w całości bardzo ciemną barwę czerwonego wina. Niektóre owoce po przekrojeniu są niemal czarne.
Pomarańcze moro: ciemnoczerwony miąższ i Lentini, Miasto Pomarańczy
Odmiana moro to jedna z najbardziej cenionych odmian czerwonych pomarańczy z Sycylii i zdecydowanie moja ulubiona. Jej w pełni dojrzałe owoce są tak ciemne, że przypominają kolor wina.
Pierwsze uprawy pojawiły się na początku XIX w. w okolicach miejscowości Lentini (prowincja Syrakuzy). Ze względu na wielką liczbę cytrusowych sadów pełnych drzew odmian moro i tarocco, Lentini nosi zaszczytny przydomek Città delle arance, czyli Miasto pomarańczy.
Dlaczego pomarańcze moro są czerwone?
Za ciemny kolor skórki i miąższu odpowiadają antocyjany. Rośliny produkują je, aby chronić się przed niekorzystnymi warunkami. W przypadku pomarańczy z Sycylii, ta pigmentacja powstaje dzięki wulkanowi:
- zimą Etnę pokrywa śnieg
- noce są chłodne
- dni słoneczne
- różnice temperatur są duże
Czyli bez niskich temperatur nie ma czerwonych pomarańczy! Na Sycylii trudno o niskie temperatury, nawet zimą, jednak okolice Etny są pod tym względem wyjątkowe. Stąd właśnie chronione oznaczenie geograficzne tych cytrusów i pewność, że pochodzą ze ściśle określonego obszaru. Tam, gdzie nie występują takie warunki pogodowe, pomarańcze pozostają klasycznie pomarańczowe.
Pomarańcze tarocco: najpopularniejsza odmiana na Sycylii
Tarocco to odmiana uważana za najlepsze włoskie pomarańcze. Dopóki nie są całkowicie dojrzałe, są po prostu bardzo smacznymi cytrusami. Ale kiedy kończy się styczeń (dojrzewają od grudnia do lutego) ich smak nie ma sobie równych.
Cechy odmiany tarocco
- większe niż moro (jedna pomarańcza tarocco może ważyć nawet ćwierć kilo)
- miąższ z marmurkowymi, czerwonymi wybarwieniami
- cienka, gładka skórka
- intensywny, słodki smak z truskawkową nutą
Odmiana tarocco powstała jako mutacja pomarańczy sanguinello. Najwcześniej uprawiano ją w okolicy Francofonte (Syrakuzy).
Tarocco w kuchni
Wyjątkowo słodkie i soczyste, są podstawowym składnikiem sycylijskiej insalata alla siciliana: pokrojone na plasterki, posypane świeżo zmielonym pieprzem i skropione cytryną oraz kilkoma kroplami oliwy z oliwek. Amatorzy mocniejszych smaków dodają do takiej sałatki pokrojoną w piórka czerwoną cebulę oraz świeżą bazylię.
Pomarańcze sanguinello: późniejsze i aromatyczne
Arancia sanguinella to trzecia odmiana sycylijskich czerwonych pomarańczy IGP.
W odróżnieniu od dwóch tarocco i moro, odmiana sanguinello ma pestki. Owoce dojrzewają w pełni nieco później i najsmaczniejsze są w marcu oraz w kwietniu.
Warto spróbować odmiany sanguinello moscato, której smak przypomina sycylijskie wino Muscato.
Czerwone pomarańcze z Sycylii: ogrody, sztuka i Bartolomeo Bimbi
W krajach śródziemnomorskich pomarańcze rosły już w starożytności. Były to jednak odmiany gorzkie i pełniły raczej funkcję ozdobną. Echa tych czasów można dziś jeszcze odnaleźć w języku włoskim, a dokładniej w dialekcie sycylijskim. Tereny, na których uprawia się plantacje cytrusów, Sycylijczycy nazywają giardini (ogrody). To oddaje ich charakter: przypominają rodzinne ogrody, nie przemysłowe uprawy.
Bartolomeo Bimbi i najstarsze przedstawienia czerwonych pomarańczy
Jedno z najstarszych, znanych przedstawień pigmentowanych na czerwono pomarańczy zawdzięczamy florenckiemu malarzowi okresu baroku, Bartolomeo Bimbi. Malował on głównie martwą naturę, często owoce, warzywa czy muszle. Czasem zwierzęta. Na jednym z obrazów, wśród obfitości przeróżnych cytrusów, można dojrzeć również czerwone pomarańcze. Czyżby przodkowie tarocco…? (Przeczytaj więcej o włoskich symbolach.)
Sycylijskie pomarańcze na odchudzanie
O zbawiennym wpływie pomarańczy na figurę napisano setki artykułów. Owoce te są:
- bogate w wodę
- pełne błonnika
- niskokaloryczne
- zawierają antocyjany
Kto chce zgubić zimą kilka kilogramów, na pewno po pomarańczach nie przytyje. Co więcej, pyszna włoska kawa z cząstkami pomarańczy to prawdziwe wyżyny sztuki kulinarnej!
Ale ile świeżo wyciskanego soku (spremuta d’arancia) można wypić? Dlatego oprócz wspomnianej wyżej sałatki sycylijskiej, odchudzające się Włoszki często jedzą również sałatkę z koprem włoskim.
Sałatka z pomarańczy i kopru włoskiego
Przepis na odchudzającą sałatkę z pomarańczy? Proszę bardzo! Jeżeli masz mało czasu lub nie lubisz za bardzo gotować, po prostu pokrój bulwę lub dwie kopru włoskiego w ósemki lub półplastry (w zależności od rozmiaru), dodaj cząstki czerwonych pomarańczy, sypnij podprażonymi orzeszkami piniowymi, dodaj rodzynki i pestki dyni. Całość skrop oliwą, octem jabłkowym oraz ewentualnie dosól i dopieprz do smaku.
Jeżeli natomiast jesteś urodzoną kucharką lub po prostu masz ochotę poświęcić tej pysznej sałatce nieco więcej czasu, przygotuj ją wg przepisu, który możesz pobrać niżej.
Jak rozpoznać, czy pomarańcze są świeże
Najlepiej po ogonku. Jeżeli leżące na targowym stoliku pomarańcze mają świeży, zielony ogonek, to na pewno są świeże. A jeżeli na ogonku jest do tego jeszcze mięsisty, soczyście zielony listek, tym lepiej. Poza tym, świeże pomarańcze są ciężkie, a skórka dobrze przylega do miąższu. Ciężkie pomarańcze z nieprzywiędłym, zielonym ogonkiem można brać w ciemno.
Spremuta d’arancia, czyli świeżo wyciskany sok pomarańczowy
A najlepiej wziąć kilka i wycisnąć sobie na śniadanie sok na kultowej wyciskarce Juicy Salif włoskiej firmy Alessi. Ten słynny projekt jest ponoć zainspirowany kalmarem, ale we mnie nieodmiennie budzi trochę inne skojarzenia…
Standardy IGP i sok z czerwonych pomarańczy
Czerwone pomarańcze idealnie nadają się na spremutę. Rygorystyczne wymogi, jakie muszą spełniać te owoce, aby uzyskać oznakowanie IGP obejmują, między innymi wydajność na poziomie co najmniej 40% soku uzyskanego za pomocą wyciskarki wyposażonej w tzw. birillatrice, czyli tradycyjne, sycylijskie urządzenie, pozwalające na wyciskanie soku wyłącznie z endokarpu (czyli z wewnętrznej części owocu), a nie ze skórki.
Natomiast podczas pobytu na Sycylii warto rozejrzeć się za świeżym sokiem w sklepie lub barze czy w bistro. Za kilka euro można kupić prawdziwą ambrozję, produkowaną metodą częściowo tylko zmechanizowaną. W wielu miejscach bowiem pomarańcze nadal zbierane są i kontrolowane ręcznie.
Zobacz produkcję świeżego soku pomarańczowego na dużą skalę / DMAXItalia
Sezon i inne owoce Sycylii
Pomarańcze to owoce zimowe. Te czerwone są najlepsze w okresie od grudnia do maja, w zależności od odmiany. Dlatego turyści odwiedzający Sycylię latem raczej nie mogą liczyć na skosztowanie najwyższej jakości cytrusów tego rodzaju. Po prostu to nie ten sezon. Jednak bogactwo innych owoców sprawia, że człowiek zapomina, iż akurat nie ma pod ręką rumianej pomarańczy tarocco o truskawkowo-waniliowym aromacie. Inne sycylijskie owoce znakomicie sprawdzą się w roli owocowych atrakcji sycylijskich wakacji!
FAQ: czerwone pomarańcze z Sycylii
Za intensywny czerwony miąższ odpowiadają antocyjany, które tworzą się dzięki dużym różnicom temperatur między dniem a nocą w okolicach Etny. To unikalne warunki, dlatego odmiany tarocco, moro i sanguinello mają certyfikat IGP.
Najbardziej cenione to tarocco (najbardziej aromatyczne i soczyste), moro (najciemniejszy miąższ) i sanguinello (późna odmiana z pestkami).
Sezon trwa od grudnia do maja. Największy wybór świeżych, dojrzałych owoców przypada na styczeń, luty i marzec.
Po ogonku! Najlepszym wyznacznikiem jest zielony, jędrny ogonek i ciężar owocu. Świeża pomarańcza ma skórkę przylegającą do miąższu i intensywny zapach.
Tarocco – duże, słodkie, z marmurkowymi przebarwieniami.
Moro – najbardziej czerwone, czasem niemal czarne w środku.
Sanguinello – późna odmiana, z pestkami, o delikatnie winnej nucie.
Tak. Zawierają antocyjany, witaminę C, błonnik i dużo wody. Wspierają odporność, nawodnienie i dietę redukcyjną.
Idealnie nadają się na świeży sok spremuta d’arancia, sałatki sycylijskie, desery oraz do jedzenia na surowo.
IGP gwarantuje, że owoce pochodzą z określonego obszaru Sycylii i spełniają rygorystyczne normy jakości, takie jak minimalna zawartość 40% soku.
Latem nie znajdziesz świeżych tarocco czy moro, bo to owoce zimowe. W sezonie letnim zastąpią je inne sycylijskie owoce: awokado, mango czy papaja.
Tak. Jedne z najstarszych przedstawień pigmentowanych owoców stworzył barokowy malarz Bartolomeo Bimbi, który malował cytrusy na wyjątkowo detalicznych martwych naturach.
- Źródła:
- https://www.aranciadoc.com/products/show/00009
- https://aranciabedda.com/blogs/news/origine-della-varieta-e-del-nome-delle-arance-tarocco
- https://www.valdiverdura.com/approfondimenti/tipi/igp/sanguinello
- https://www.flickr.com/photos/bru/137575863/
