Pomarańczowe, żółte lub krwistoczerwone, ociekające lepkim od słodyczy sokiem i uzależniające zapachem. Niezastąpiony i kultowy punkt włoskiego śniadania, spożywane w postaci świeżo wyciskanego soku (spremuta d’arancia). Pomarańcze to jedne z flagowych owoców Włoch, gdzie – zwłaszcza na południu – panują warunki klimatyczne idealne do uprawy tych cytrusów.
Potęgą zaopatrującą większą część włoskiego rynku w pomarańcze jest Sycylia (dwie trzecie krajowej produkcji). Tutaj uprawiane są najbardziej cenione odmiany: tarocco, moro oraz sanguinello. Doskonałe owoce pochodzą również z Kalabrii, Sardynii, Apulii oraz regionu Basilicata.
Tarocco, moro, sanguinello: czerwone pomarańcze z Sycylii
Czerwone pomarańcze z Sycylii (arance rosse di Sicilia) to określenie kilku odmian o chronionym oznaczeniu geograficznym, uprawianych na wschodzie wyspy (Katania, Syrakuzy i Enna). Ich skórka jest intensywnie pomarańczowa z dodatkiem pigmentu czerwonego na części powierzchni, natomiast miąższ, w zależności od odmiany i czasu zbioru owoców, może mieć nawet w całości bardzo ciemną barwę czerwonego wina. Niektóre owoce po przekrojeniu są niemal czarne.
Pomarańcze moro
Tak jest w przypadku bardzo dojrzałych owoców odmiany moro. To jedna z najbardziej cenionych odmian czerwonych pomarańczy z Sycylii i zdecydowanie moja ulubiona. Pierwsze uprawy pojawiły się na początku XIX w. w okolicach miejscowości Lentini (prowincja Syrakuzy). Ze względu na wielką liczbę cytrusowych sadów pełnych drzew odmian moro i tarocco, Lentini nosi zaszczytny przydomek Città delle arance, czyli Miasto pomarańczy.
jenifoto/Adobe Stock
Za ciemny kolor skórki i miąższu odpowiadają antocyjany. Rośliny produkują je, aby chronić się przed niekorzystnymi warunkami. W przypadku pomarańczy z Sycylii, ta pigmentacja powstaje dzięki wulkanowi. Zimą, kiedy Etnę pokrywa śnieg, duże różnice temperatur w dzień i w nocy powodują charakterystyczne wybarwienie. Czyli bez niskich temperatur nie ma czerwonych pomarańczy! Na Sycylii trudno o niskie temperatury, nawet zimą, jednak okolice Etny są pod tym względem wyjątkowe. Stąd właśnie chronione oznaczenie geograficzne tych cytrusów i pewność, że pochodzą ze ściśle określonego obszaru. Tam, gdzie nie występują takie warunki pogodowe, pomarańcze pozostają klasycznie pomarańczowe.
Pomarańcze tarocco
Tarocco to odmiana uważana za najlepsze włoskie pomarańcze. Dopóki nie są całkowicie dojrzałe, są po prostu bardzo smacznymi cytrusami. Ale kiedy kończy się styczeń (dojrzewają od grudnia do lutego) ich smak nie ma sobie równych.
Są większe niż moro (jedna pomarańcza tarocco może ważyć nawet ćwierć kilo), a miąższ ma mniej czerwieni, która pojawia się w postaci ciemnych, miejscowych wybarwień postępujących od powierzchni w głąb owocu. Ciemniejsza pigmentacja jest widoczna również na części gładkiej i cienkiej skórki.
M.studio/AdobeStock
Odmiana tarocco powstała w wyniku mutacji pomarańczy sanguinello. Pierwsze uprawy pojawiły się w okolicach miejscowości Francofonte (Syrakuzy). Wyjątkowo słodkie i soczyste, są podstawowym składnikiem sycylijskiej sałatki (insalata alla siciliana): pokrojone na plasterki, posypane świeżo zmielonym pieprzem i skropione cytryną oraz kilkoma kroplami oliwy z oliwek. Amatorzy mocniejszych smaków dodają do takiej sałatki pokrojoną w piórka czerwoną cebulę oraz świeżą bazylię.
Pomarańcze sanguinello
Arancia sanguinella to trzecia odmiana wchodząca w skład kategorii czerwonych pomarańczy sycylijskich, oznaczonych IGP (indicazione geografica protetta), czyli ChOG (chronione oznaczenie geograficzne).
W odróżnieniu od dwóch poprzednich, odmiana sanguinella ma pestki. Owoce dojrzewają w pełni nieco później i najsmaczniejsze są w marcu oraz w kwietniu.
Bardzo ciekawe w smaku są pomarańcze sanguinello moscato (lub muscato), smakujące jak sycylijskie wino o takiej samej nazwie.
Czerwone pomarańcze z Sycylii: ogrody i obrazy
W krajach śródziemnomorskich pomarańcze rosły już w starożytności. Były to jednak odmiany gorzkie i pełniły raczej funkcję ozdobną. Echa tych czasów można dziś jeszcze odnaleźć w języku włoskim, a dokładniej w dialekcie sycylijskim. Tereny, na których uprawia się plantacje cytrusów, Sycylijczycy nazywają ogrodami (giardini).
Jedno z najstarszych, znanych przedstawień pigmentowanych na czerwono pomarańczy zawdzięczamy florenckiemu malarzowi okresu baroku, Bartolomeo Bimbi. Malował on głównie martwą naturę, często owoce, warzywa czy muszle. Czasem zwierzęta. Na jednym z obrazów, wśród obfitości przeróżnych cytrusów, można dojrzeć również czerwone pomarańcze. Czyżby przodkowie tarocco…?
Sycylijskie pomarańcze na odchudzanie
O zbawiennym wpływie pomarańczy na figurę napisano setki artykułów. Duża zawartość wody, antocyjany, błonnik itepe. Kto chce zgubić zimą kilka kilogramów, na pewno po pomarańczach nie przytyje.
Ale ile świeżo wyciskanego soku (spremuta d’arancia) można wypić? Dlatego oprócz wspomnianej wyżej sałatki sycylijskiej, odchudzające się Włoszki często jedzą również sałatkę z koprem włoskim.
Przepis na odchudzającą sałatkę z pomarańczy? Proszę bardzo! Bulwę lub dwie kopru włoskiego należy pokroić w ósemki lub półplastry (w zależności od rozmiaru), dodać cząstki czerwonych pomarańczy, sypnąć podprażonymi orzeszkami piniowymi, dodać rodzynki i pestki dyni. Całość oczywiście skropić oliwą, octem jabłkowym oraz ewentualnie dosolić i dopieprzyć do smaku.
Jak rozpoznać, czy pomarańcze są świeże
Najlepiej po ogonku. Jeżeli leżące na targowym stoliku pomarańcze mają świeży, zielony ogonek, to na pewno są świeże. A jeżeli na ogonku jest do tego jeszcze mięsisty, soczyście zielony listek, tym lepiej. Poza tym, świeże pomarańcze są ciężkie, a skórka dobrze przylega do miąższu. Ciężkie pomarańcze z nieprzywiędłym, zielonym ogonkiem można brać w ciemno.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Cornicello: mały, czerwony i piekielnie skuteczny amulet z Neapolu
Spremuta d’arancia, czyli świeżo wyciskany sok pomarańczowy
A najlepiej wziąć kilka i wycisnąć sobie na śniadanie sok na kultowej wyciskarce włoskiej firmy Alessi.
Riccardo Cambiassi / Flickr
Czerwone pomarańcze idealnie nadają się na spremutę. Rygorystyczne wymogi, jakie muszą spełniać te owoce, aby uzyskać oznakowanie IGP obejmują, między innymi, wydajność na poziomie co najmniej 40% soku uzyskanego za pomocą wyciskarki wyposażonej w tzw. birillatrice, czyli tradycyjne, sycylijskie urządzenie, pozwalające na wyciskanie soku wyłącznie z endokarpu (czyli z wewnętrznej części owocu), a nie ze skórki.
Natomiast podczas pobytu na Sycylii warto rozejrzeć się za świeżym sokiem w sklepie lub barze czy w bistro. Za kilka euro można kupić prawdziwą ambrozję, produkowaną metodą częściowo tylko zmechanizowaną. W wielu miejscach bowiem pomarańcze nadal zbierane są i kontrolowane ręcznie.
Zobacz produkcję świeżego soku pomarańczowego na dużą skalę / DMAXItalia
A co oprócz pomarańczy?
Pomarańcze to owoce zimowe. Te czerwone są najlepsze w okresie od grudnia do maja, w zależności od odmiany. Dlatego turyści odwiedzający Sycylię latem raczej nie mogą liczyć na skosztowanie najwyższej jakości cytrusów tego rodzaju. Po prostu to nie ten sezon. Jednak bogactwo innych owoców sprawia, że człowiek zapomina, iż akurat nie ma pod ręką rumianej pomarańczy tarocco o truskawkowo-waniliowym aromacie. Delikatne, maślane awokado lub odurzające aromatem włoskie mango znakomicie sprawdzą się w roli owocowych atrakcji sycylijskich wakacji!
- Źródła:
- https://www.aranciadoc.com/products/show/00009
- https://aranciabedda.com/blogs/news/origine-della-varieta-e-del-nome-delle-arance-tarocco
- https://www.valdiverdura.com/approfondimenti/tipi/igp/sanguinello
- https://www.flickr.com/photos/bru/137575863/
